Misvak;
Misvak, diş ve ağız temizliğinde kullanılan yumuşak lifli erâk ağacının çubuklarına denir. Hadislerde geçtiği şekliyle sivâk kelimesi de aynı anlama gelmektedir. Sivâk ayrıca fiil olarak dişleri oğuşturmak, yani fırçalamak mânasında da kullanılır. Kuzey Afrika, Sudan, Arap yarımadası, İran ve Hindistan’ın bazı bölgelerinde yetişen 1-2 m. yükseklikte, tüysüz ve dikensiz bir çalı veya ağaççık biçimindeki erâk bitkisinden elde edilir. Yaprakları 3-7 cm. uzunlukta, karşılıklı, çıplak ve derimsi görünüşlüdür. Çiçekleri dört parçalı, yeşilimsi-sarı renkli ve küçük, meyvesi nohuttan biraz ufak, küremsi, üzüm salkımı şeklinde ve kırmızı renklidir; olgunlaştıkça rengi siyahlaşır. Misvak genellikle parmak kalınlığında gümüşümsü esmer renkli çubuklar halindedir. Kök çubuğu açık kahve renginde, tadı tere otu lezzetindedir. Ebü’l-Hayr el-İşbîlî erâkın hayvanların otladığı en güzel bitki olduğunu, süte güzel koku ve tat verdiğini; merd, kebâs, berîr, berm, hedâl gibi çeşitlerinin bulunduğunu belirtir.
Misvak'ın faydaları ;
Misvak, dişleri güçlendirir. Misvak, dişlerin çürümesini önler. Misvak, lekelere karşı etkilidir. Misvak, dişlerin parlamasını sağlar.
Misvak antiseptik özelliğe sahiptir. Misvak, diş etlerini sıkılaştırır. Misvak, ağız içi asit salgısını dengeler. Misvak iltihap kurutucutur. Misvak, kanamayı durdurur. Misvak beyazlatıcı özelliğe sahip etilamin, trimetilamin, florid, alkaloid, silis, saponin, kalsiyum, fosfor, magnezyum, potasyum, sodyum, sülfür, kükürt dioksit, tannik asit, benzil nitrat, sitasterol vb. maddeler içerir. Bu maddelerin diş ve ağız sağlığı yanında vücudun diğer organları üzerinde de olumlu etkiler yapar.
Misvak Kullanımı
Erâk bitkisinin çekirdeğinden elde edilen yağ romatizma ağrılarına karşı iyi gelir. Bu bitkinin yaprak ve meyvelerinin kuvvet verici, ateş düşürücü ve yatıştırıcı, öksürük kesici, nefes ve ses açıcı, hâfızayı ve gözü güçlendirici, gaz söktürücü ve idrar arttırıcı özelliği de vardır. Misvak erâk bitkisinden odluğu gibi zeytin ağacından da elde edilebilir. Çubuğun bir ucundan kabuk 1-2 cm. uzunlukta soyulur. Bu kısım bir süre suda bırakılarak yumuşatılır. Daha sonra hafifçe dövülerek uç kısımdaki lifler meydana çıkarılır. Gerektiğinde bu lifler keskin bir bıçakla bölünüp daha yumuşak bir fırça elde edilebilir. Misvak kullanımında hem liflerin sürtünmesiyle dişler temizlenmekte, hem misvakta bulunan kimyasal birleşiklerin antiseptik ve temizleyici özellikleri etkili olmaktadır. Bu sebeple liflerin uçları her gün ince bir kıymık şeklinde alınarak yaklaşık haftada bir fırça kısmı yenilenmelidir.
Zeytin Misvakı
Muaz b. Cebel radıyallahu anh bir gün bir zeytin ağacına rastlar. Ondan bir parça dal kopararak dişlerini fırçalar ve sonra şöyle der: "Ben Peygamber Efendimiz’i şöyle derken işittim: Zeytin misvakı ne hoş bir misvaktır. O benim ve benden önce geçen peygamberlerin misvâkidir."
Misvak ile ilgili Hadisler
Ebu Ümame radıyallahu anh anlatıyor:
"Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Dişlerinizi misvaklayın. Çünkü misvak ağız için temizlik sebebidir, Allah'ın rızasına vesiledir. Cibril her gelişinde bana misvakı tavsiye etti; öyle ki bana ve ümmetime farz kılacağından korktum. Ümmetime zorluk veririm diye endişe etmeseydim bunu onlara farz kılardım. Ben öyle (ciddi) misvak kullanırım ki, öndeki dişlerimin (veya diş etlerimin) diplerinden kazınacağı endişesine kapılırım."
Hz. Ali radıyallahu anh buyurmuştur ki:
"Muhakkak ki ağızlarınız Kur'ân'ın yollarıdır, onları misvakla temizleyin."
Hüzeyfe radıyallahu anh şöyle dedi:
Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem uykudan uyanınca misvakla dişlerini temizlerdi. (Buhârî, Vudû' 73, Teheccüd 9; Müslim, Tahâret 46, 47. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Tahâret 30; Nesâî, Tahâret 1, Kıyâmü'l-leyl 10, 11; İbni Mâce, Tahâret 7)
Âişe radıyallahu anhâ şöyle dedi: Biz Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem'in misvakını ve abdest suyunu akşamdan hazırlardık. Allah onu, gecenin dilediği saatinde uyandırırdı. Hz. Peygamber uyanınca hemen misvakla dişlerini temizler, abdest alır ve namaz kılardı. (Müslim, Müsâfirîn 139. Ayrıca bk. Nesâî, Sehv 67, Kıyâmü'l-leyl 2, 25, 43; İbni Mâce, İkâmet 123)
Enes radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: "Misvak kullanma hakkında size pek çok tavsiyede bulundum." (Buhârî, Cum'a 8. Ayrıca bk. Nesâî, Tahâret 5)
Şüreyh İbni Hânî şöyle dedi: Hz. Âişe'ye;
Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem evine girdiği zaman ilk önce ne yapardı? diye sordum. "Dişlerini misvaklardı" dedi. (Müslim, Tahâret 43, 44. Ayrıca bk. Nesâî, Tahâret 7) Ebû Mûsa radıyallahu anh şöyle dedi: Nebî sallallahu aleyhi ve sellem'in yanına girdim. Misvağın ucu ağzındaydı. (Buhârî, Vudû 73; Müslim, Tahâret 45. Ayrıca bk. Nesâî, Tahâret 2)
Âişe radıyallahu anhâ'dan rivayet edildiğine göre Resûl-i Ekrem sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: "Misvak kullanmak ağzın temiz kalmasına ve Rabbın razı olmasına sebeptir." (Nesâî, Tahâret 4; İbn Huzeyme, Sahih, I, 70. Ayrıca bk. Buhârî, Savm 27; İbni Mâce, Tahâret 7)
